Kabels zijn een zeer omstreden onderwerp binnen de hifi-hobby. En dat is deels te begrijpen… het is nogal ongrijpbaar én daarbij bijzonder lastig te bewijzen dat het iets doet.
We hebben in 2022 een poging gewaagd met een massatests van luidsprekerkabels. We hebben deze blind beluisterd én hebben alles doorgemeten. Inclusief praktische metingen aan een luidspreker. Die bleken uiteindelijk het meeste te zeggen, echter is het ook interessant om de kabeleigenschappen te combineren met deze metingen om te kijken of er een relatie is.
Praktijk metingen
Signaalkabels verbinden twee apparaten. Dat kan een bron met een versterker zijn, of natuurlijk een speaker aan een versterker. In geval van ons eerste grote onderzoek naar de invloed van luidsprekerkabels, hebben we een opstelling gemaakt met een versterker en een speaker. De enige variabele is de luidsprekerkabel.
De resultaten van deze praktijkmeting ziet u hierboven (de titel van de grafiek klopt niet: dit is gemeten aan de speaker!). En u ziet dat niet alle kabels gelijk zijn. Er zit bijna 0,5 dB verschil tussen de kabels. En dat verschil bleek zichtbaar in een vervolgtest die we hebben gedaan waarbij we verschillende versterkers op verschillende luidsprekers hebben getest met verschillende kabels.
De grafieken hierboven zijn metingen met de Prism dScope. Het zijn in feite eenvoudige frequentieresponsmetingen waarbij we het signaal hebben afgenomen bij de aansluiting op de luidspreker. Door de grafiek heen hebben we de impedantie en fase van de speaker geplot, om te bekijken hoe dit de respons beïnvloedt.
Deze bovenstaande grafieken zijn wel wat gek, aangezien de response relatief is. Normaal plotten we het in absolute waarden, met degelijke dB’s. Dat leest wat gemakkelijker.
Hieronder een overzicht in absolute waarden. Dus fijne dB’s. Per kabel hebben we een aparte kleur gekozen. U ziet dat de verschillen tussen de kabels constant blijven. Natuurlijk verandert de respons per luidspreker en versterker, maar de invloed van de kabel blijft gelijk. Dat wil zeggen dat een luidsprekerkabel wel degelijk een signatuur heeft.
Andere kabels?
Nu hebben we bij luidsprekerkabels een relatie kunnen leggen tussen meten en luisteren. De bovenstaande metingen aan een luidspreker zeggen direct iets over de respons van de kabel. En in onze blindtest kwam dit ook grotendeels naar voren.
Nu hebben we een dusdanige opzet ook geprobeerd bij andere signaalkabels. Echter gelden daar andere natuurwetten. Bij een luidsprekerkabel heeft de weestand van de kabel een grote invloed, omdat deze relatief hoog is. Een luidspreker heeft een impedantie van tussen de 2 (erg laag, maar sommige dippen daar wel) tot bijvoorbeeld 40 Ohm. De nominale – gemiddelde – impedantie is bijvoorbeeld 6 Ohm. Dan speelt de weerstand van een luidsprekerkabel ineens een rol! Immers: 1 Ohm bovenop 6 Ohm is significant.
Bij interlinks geldt dit niet. Een interlink heeft te maken met een – als het goed is – lage uitgangsweerstand (50 of bijvoorbeeld 100 Ohm. Bijvoorbeeld van een cd-speler of d/a-converter) naar een hoge ingangsweerstand (10 of bijvoorbeeld 15 KOhm. Bijvoorbeeld een voorversterker). Al zou een interlink een weerstand hebben van 1 Ohm; bovenop de 10 KOhm ingangsimpedantie van een voorversterker is dat niets! Het speelt gewoon geen rol.
Dat maakt het meten van deze kabels erg lastig, omdat we gewoon rechte lijnen blijven meten. En dat terwijl we wél verschillen waarnemen. Er is dus een andere aanpak nodig.
LCR eigenschappen
Nu zijn de praktijkmetingen eigenlijk veel duidelijker dan de ‘synthetische’ tests aan bijvoorbeeld een LCR. Echter proberen we bij Alpha Audio een relatie te leggen tussen deze twee. Immers: die moeten toch iets zeggen over klank? Wij schatten in dat er een relatie te vinden is. Maar eerlijk is eerlijk: we hebben nog geen directe relatie kunnen leggen.
De kabeleigenschappen:
- Inductie – opgewekte spanning door het veranderende magnetische veld in de kabel (Henry)
- Capaciteit – opgeslagen energie, condensatorwerking in de kabel (Farad)
- Weerstand – weerstand van de kabel (Ohm)
- Geleiding – geleiding van de kabel (Siemens)
- Impedantie – de complexe weerstand van de kabel (Ohm)
Nu gebruiken fabrikanten ook inductie, weerstand en capaciteit in bijvoorbeeld luidsprekerfilters. Kort door de bocht: een spoel (inductie) werkt vaak als een high-pass filter. Capaciteit werkt meer als een low-pass filter. Wellicht in extreme mate werkt dit ook bij kabels, al zijn de waarden érg klein, zoals u in de bovenstaande grafieken kunt zien. We praten over picofarads, micro-henry’s en veelal minder dan tienden van een Ohm.
Afrondend
Het meten van kabels is bijzonder lastig. En de vraag is nog steeds of we de juiste dingen meten. Bij het onderzoek naar luidsprekerkabels bleek dat de praktische metingen het meeste inzicht gaven. Deze meting kan echter niet vertaald worden naar interlinks. Laat staan netbekabeling. Daar gelden andere regels.
De kabel-eigenschappen die we met de Sourcetronic meten geven vooral inzicht in de gebruikte materialen, afscherming en bijvoorbeeld overgangsweerstanden. Dit is – nog – niet direct te vertalen naar de praktijk. Maar wat niet is, kan nog komen!