PC Audio begint een behoorlijke vlucht te krijgen. Het aantal d/a-converters met een usb-aansluiting neemt mede daardoor rap toe. En terecht; het werkt simpelweg gemakkelijker dan een cd-speler en de geluidskwaliteit is uitstekend. Er is echter nog een andere manier om te genieten van audio via de pc: een hoogwaardige geluidskaart. Asus is nog één van de weinigen die zich richt op deze markt. Wij testen de Xonar Xense.
Asus heeft inmiddels een behoorlijk breed gamma als het gaat om geluidskaarten. Deze serie met de naam Xonar, is grofweg verdeeld in drie segmenten: de muziekliefhebbers, gamers en thuisbioscoopfanaten. Voor de muziekliefhebbers is er de Essence-serie. De gamer gaat voor de D- of Xense en de thuisbioscooper kiest voor de HDAV-serie. Simpel en overzichtelijk.
Schijn bedriegt
Wij hebben eerder al de Essence STX besproken in het artikel: de geluidskaart als hifibron. De Essence STX is een prachtige geluidskaart voor wie (veel) meer wil met de pc. Opvallend aan die kaart is de audiofiele Burr Brown -converter (de PCM1792A) en de verwisselbare opamps. De Xense van ?200 lijkt op het eerste gezicht erg veel op de Essence STX. Beide hebben een mooi schildje over de converters en de belangijke, gevoelige componenten, beide hebben een aparte voeding nodig voor onder meer de dacs, en beide hebben een aparte hoofdtelefoonuitgang. Toch zijn er wezenlijke verschillen. Zo heeft de Essence STX geen analoge 7.1-uitgang. De Xense wél en dat kan handig zijn, al is de dvi-achtige verloopstekker niet heel handig, omdat het een beetje alles-of-niets is. Of je hebt vier pluggen achter je kaart hangen (vrouwtjes voor mini-jack) of je hebt helemaal geen analoge aansluitingen. Gelukkig heeft de Xense ook een gecombineerde coaxiale en optische uitgang voor wie digitaal wil koppelen.
Laten we even dieper ingaan op de hardware. Het hart van de Xonar Xense is de Asus AV100 audio processor. Deze verzorgt de data voor de Burr Brown PCM1796 d/a-converter. Een iets minder chique converter dan op de Essence STX, maar we verwachten dat eigenlijk niemand het verschil gaat horen. Ook de PCM1796 kan 24bit 192 KHz converteren en bovendien is de geluidskwaliteit van veel meer factoren afhankelijk dan de dac. Bijvoorbeeld de gebruikte opamps die bij de Xense voor de surroundkanalen niet verwisselbaar zijn. De twee voorkanalen en de hoofdtelefoon-opamaps – JRC2114D – zijn wél verwisselbaar. De hoofdtelefoonversterker is overigens gelijk aan die van de STX: een TI 6120A2. Een prima versterkertje die ook grote modellen moeiteloos kan aansturen.
Er zit overigens wel een addertje onder het gras voor de surroundgebuikers. Wie analoog 7.1 wil uitsturen, maakt gedwongen gebruik van een tweede converter: de Cirrus Logic CS4362A, aangezien de PCM1796 een stereo d/a-converter is. Kortom: de twee hoofdkanalen worden verzorgd door de Burr Brown, de overige kanalen komen voor rekening van de Cirrus-chip.
De software
Software is bij pc-hardware ongelooflijk belangrijk. Het verzorgt immers het gebruiksgemak en compatibiliteit. Zonder een fatsoenlijk softwarepakket is hardware onbruikbaar. Asus heeft gelukkig veel energie gestoken in de drivers en de interface. Het pakket werkt prettig en draait zeker niet zwaar op onze htpc. Via de interface is gemakkelijk een aantal dsp-profielen te selecteren. Wij kiezen uiteraard voor hifi waarbij alle effecten en filters zijn uitgeschakeld. Voor de gamers is er nog een aantal voorgeprogrammeerde profielen, zoals racing of fps (first person shooter). Voor wie het interessant vindt is er ook een movie-preset. Wij prefereren hoe dan ook hi-fi. Overigens is het mogelijk zelf aan de slag te gaan met de equalizer.
Prettig is dat via de software met een paar kliks de sampling-rate is in te stellen, alsmede het aantal kanalen en het Ohmage van de hoofdtelefoon. Mooi is dat de kaart bij het selecteren van de hoofdtelefoon echt een relais omzet. Dat geeft toch wel een gevoel van kwaliteit.
Luisteren
De Xense doet erg denken aan de Essence STX. Het geeft over de analoge uitgang een beetje dezelfde presentatie: precies, detailrijk, maar wat steriel. Met de meegeleverde hoofdtelefoon klinkt de kaart zonder twijfel keurig, een echte allemansvriend, maar wij vinden de Sennheiser een beetje gesloten. Het complete plaatje klopt aardig, maar het mist een beetje sprankeling. Dat is eerder als compliment bedoeld dan als kritiek, want dit betekent dat er gemakkelijk een kwaliteitssprong te maken is. Wie nog een mooie hoofdtelefoon heeft liggen, kan gemakkelijk meer uit deze geluidskaart halen.
Als we een selectie muziek afspelen over de Xonar Xense valt op dat het laag wat dun is, net als het mid-laag. Het midden en hooggebied is zonder twijfel schoon en detailrijk voor een kaart van 200 euro. Een keurige prestatie van Asus. Als we een beetje spelen met de equalizer, valt met veel gemak het laag wat gelijk te trekken. Met iets meer fundament klinkt deze kaart vele malen beter! Overigens zijn er ook opamps verkrijgbaar die dit bereiken. De OPA2111AM is een aanrader voor de twee voorkanalen. Deze klinkt iets warmer en schoner dan de standaard JRC2114D.
USB-dac of Asus Xonar?
De vraag blijft natuurlijk: wat is beter… een usb-dac of een Asus Xonar? Dat is eigenlijk appels met peren vergelijken. Een usb-dac van 200 euro is altijd stereo. Een fatsoenlijke geluidskaart biedt nagenoeg altijd 5.1 of 7.1. Kortom: wilt u surround uitsturen, dan hebt u geen keuze. Wilt u stereo, dan is een usb-dac hoogstwaarschijnlijk beter. Er is al een HRT Music Streamer voor onder de 200 euro en die klinkt simpelweg beter dan deze Xonar. Echter… de Xonar is flexibeler dan de HRT. De beste optie is beide: de Xonar voor surround en een usb-dac voor stereo… maar ja: dat kost behoorlijk wat geld natuurlijk. Een andere optie is natuurlijk de coaxiale op optische uitgang te verbinden met een goede receiver of d/a-converter. In dat geval is het ook mogelijk te genieten van hoogwaardig 5.1 of 7.1 surround, aangezien de Xonar Xense aanzienlijk minder last heeft van jitter dan een onboard geluidskaart.
Conclusie
U hebt de conclusie eigenlijk al kunnen lezen. De Xonar Xense is een erg leuke geluidskaart met een prima kwaliteit en zelfs modbaarheid voor wie graag het een en ander wil fijnstellen. Het wisselen van de opamps is behoorlijk de moeite waard voor wie meer laagdruk en -controle wil. Voor wie niet geïnteresseerd is in surroundgeluid: een usb-dac geeft in veel gevallen toch iets meer verfijning en een betere beeldvorming dan deze Xonar Xense.
Ik wil HTPC samenstellen (films en muziek – stereo). Heb NAD 7.1 HDMI receiver (met 5.1 boxen, toen was de kamer vol). Eerst dacht ik aan toevoegen van Logitech Squeezebox (daar lees ik goede dingen over), maar dat is geen oplossing voor filmgeluid?
Wat adviseer je voor geluidskaart of DA converter in range 200-300 euro (stereo + multi channel)?
Over het artikel: het aansluiten van de optische uitgang op de receiver: geldt dat voor de HRT?
Verder bedankt voor de goede artikelen en recensies!
Beste Jan,
De Squeezebox is een pure muziek-streamer. Daar kan je geen filmgeluid mee ‘doorzetten’.
Voor 200-300 euro kan je een prachtige geluidskaart kopen. Een usb-dac is geen oplossing, omdat je meerdere kanalen wilt weergeven. USB-dacs zijn doorgaans stereo. (De usb-receiverchips zijn vandaag de dag gewoon 2 kanalen.)
De HRT is een pure usb-dac. Die zet usb om naar analoog. Dus je sluit de HRT met usb aan op de pc en vervolgens sluit je de HRT met analoge interlinks weer aan op een (voor)versteker.
Als ik aan een geluidskaart denk in die prijsklasse, zou ik een Asus HDAV 1.3 Deluxe kopen. Dat is zo’n beetje de ultieme HTPC-geluidskaart die tot 7.1 kanalen kan weergeven én hdmi kan doorlussen. Erg prettig!
Dit is de link naar de specs:
http://www.asus.nl/Multimedia/Audio_Cards/Xonar_HDAV13_Deluxe/
Ik heb deze kaart (ter test) ook geprobeerd in mijn eigen htpc: fantastisch. Maar aangezien ik stereo speel, gebruik ik de mogelijkheden niet.